Ewa Palarczyk oraz Iwona Chrzanowska Autorkami tekstu „Zrównoważony rozwój jako fundament wartości firmy”, opublikowanego w dodatku „ESG w praktyce” do Rzeczpospolita .

Zapraszamy do lektury.

Jest rok 2022. Larry Fink, CEO firmy BlackRock pisze do prezesów spółek w liście o tytule „The Power of Capitalism”: „Skupiamy się na zrównoważonym rozwoju nie dlatego, że jesteśmy ekologami, ale dlatego, że jesteśmy kapitalistami i powiernikami naszych klientów. Wymaga to zrozumienia, w jaki sposób firmy dostosowują swoją działalność do ogromnych zmian zachodzących w gospodarce”, i dalej: „Każda firma i każda branża będzie transformowana przez zmianę świata w net-zero. Pytanie brzmi, czy będziesz przewodził, czy będziesz prowadzony”.

BlackRock to największy na świecie podmiot zarządzający aktywami, który uwzględnia zrównoważony rozwój w swojej polityce inwestycyjnej. Wartość zarządzanych przez firmę aktywów na 31 grudnia 2023 r. wynosiła 10 bln dolarów. 

Tymczasem w Polsce nadal wielu menedżerów posiada błędne przekonanie o tym, że w firmie można mieć albo zysk, albo zrównoważony rozwój, ale nie jedno i drugie jednocześnie. Przez lata taki paradygmat dominował w ekonomii i widać, że mocno się zakorzenił w naszych umysłach. W praktyce, zważywszy na fakt, że zrównoważony rozwój kojarzy się głównie z wysokimi nakładami i niepewnym zwrotem w długim okresie, zarządy często koncentrują się wyłącznie na wypełnieniu regulacyjnych obowiązków lub mitygacji ryzyk związanych z reputacją, nie myśląc o nim jak o elemencie przewagi konkurencyjnej i komponencie wartości firmy. A niesłusznie.

Co było pierwsze, jajko czy kura?

Idea zrównoważonego rozwoju bazuje na potrójnej linii przewodniej (tzw. triple bottom line), inaczej 3P – Planet, People i Profit (planeta, ludzie i zysk). Koncepcja, by przy podejmowaniu decyzji biznesowych poza wynikiem finansowym, uwzględniać również wpływ na środowisko i ludzi, ujęta została w regulacjach, szczególnie w dyrektywie CSRD i standardach ESRS. Nie oznacza to jednak, że ustawodawca wskazał kwestie ESG, jako nadrzędne dla danych finansowych. Decydując się ostatecznie na włączenie oświadczenia o zrównoważonym rozwoju do sprawozdania z działalności, zaraz obok informacji finansowej, wskazał on de facto na zrównanie istotności obydwu obszarów. Ponadto, konieczność opisania (a tym samym posiadania) strategii, modelu biznesowego, czy też ryzyk i możliwości, które niesie zrównoważona transformacja wraz z informacją o tym jak podmioty będą realizować złożone obietnice, to także okazja dla spółek do zadania sobie wielu pytań m.in. o to jakie miejsce chcą zajmować w biznesowej rzeczywistości i jak zamierzają je osiągnąć. To szansa na to, by zweryfikować swoje WHY, WHAT i HOW TO i redefiniować modus operandi. Sceptykom warto zadać pytanie: Co może stracić firma, jeśli nie dokona zrównoważonej transformacji? Odpowiedzi mogą zadziwić nawet samych odpowiadających. 

Kto jest zainteresowany zrównoważonym rozwojem?

Dzisiejsi interesariusze firmy to, poza akcjonariuszami zorientowanymi głównie na wartość ekonomiczną, także klienci, pracownicy, instytucje finansujące, społeczeństwo, czy w końcu „niemy” interesariusz, jakim jest nasza planeta. To o nich, niczym w podejściu do oceny 360 stopni, powinni myśleć przedsiębiorcy. To dla nich i dzięki nim firmy mogą mieć możliwość myślenia o przyszłości i jej kształtowania. Tym razem nie w ciemno, próbując odgadnąć potrzeby zainteresowanych stron, ale dzięki bezpośredniej komunikacji z tymi, których uznają za istotnych. Kiedy zrównoważona transformacja staje się odpowiedzią na oczekiwania interesariuszy, przełożenie jej na budowę wartości potrafi być bardzo zróżnicowane. Będą przypadki firm, dla których zielona transformacja to „być albo nie być” na rynku, ale też takie, które wokół zrównoważonego rozwoju zbudują zupełnie nowy biznes.

Korzyści zrównoważonego rozwoju i ESG

Próbując przekonać nieprzekonanych, przytoczmy kilka obszarów, gdzie można identyfikować pozytywne efekty zrównoważonej transformacji:

• Niższy koszt i większa dostępność kapitału – polityki finansowania zarówno dysponentów funduszy unijnych, jak i banków komercyjnych są zorientowane na finansowanie zrównoważonych przedsiębiorstw i inicjatyw.
• Wzrost EBITDA – wprowadzenie zrównoważonych produktów, rozwiązań cyrkularnych i z drugiej strony oszczędności wynikające z wdrożenia proekologicznych rozwiązań przekładają się na wzrost wyników finansowych.
• Wzrost konkurencyjności – zrównoważony rozwój to ważny wyróżnik na konkurencyjnym rynku i źródło dodatkowych przychodów. Konsumenci coraz częściej wybierają produkty i usługi firm, które dbają o środowisko i ludzi i są gotowi płacić za nie więcej.
• Pozyskanie i zatrzymanie talentów oraz wzrost zaangażowania pracowników  – coraz więcej przedstawicieli, zwłaszcza pokoleń Y i Z, zwraca uwagę na wartości, jakimi kieruje się ich potencjalny pracodawca.
• Poprawa wizerunku i wiarygodności – ESG coraz częściej staje się wskaźnikiem dobrego zarządzania.
• Innowacyjność – poszukiwanie rozwiązań problemów społecznych i ekologicznych, stymuluje kreatywność, współpracę prowadząc do opracowania nowych produktów i usług.
• Lepsze rozpoznanie i zarządzanie interesariuszami w całym łańcuchu wartości.
• Wzrost wartości dla akcjonariuszy – badania coraz częściej wskazują pozytywny wpływ ESG na kapitalizację, zwrot dla akcjonariuszy względem porównywalnych podmiotów.

Zdaniem autorek

Patrząc na doświadczenia międzynarodowych korporacji, jak i mniejszych firm, zrównoważona transformacja zaczęła się dla wielu kilka lub kilkanaście lat temu. Liderzy już konsumują efekty i premie w postaci wzrostu wyników, zyskując jednocześnie w oczach tych, którzy z zainteresowaniem obserwują rozwój sytuacji. Na fali implementacji obowiązków nakładanych przez dyrektywę CSRD, można wnioskować, że zakres podmiotowy i przedmiotowy znacznie się rozszerzy i przyspieszy. Zrównoważony rozwój to światowy megatrend i pytanie, które firmy powinny sobie zadać, to nie, czy chcą podążać tym trendem, ale w jaki sposób i w jakim tempie to zrobią. „Sky is the limit!”.